Νίκος Ψαρράς: «Είναι ωραίο να βλέπεις τους άλλους να υποφέρουν...»

Ο Νίκος Ψαρράς σχολιάζει στο click@Life τους μηχανισμούς μιας ηδονοβλεπτικής, παθητικής κοινωνίας, με αφορμή το ρόλο του στο έργο «Θεατές» του Μάριου Ποντίκα. 

Θεατές στη δική μας παθογένεια μας προκαλεί να γίνουμε ο Μάριος Ποντίκας, στο πικρό έργο του «Θεατές» που παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο (έως τις 24 Μαϊου) σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Οι ήρωες του έργου μοιάζουν απροσδόκητα οικείοι. Το δράμα τους το
παρακολουθούμε μέσα από τα αμέτρητα ελληνικά σημαιάκια του σκηνικού. Μικρογραφία της ελληνικής πραγματικότητας, το θεατρικό του Μάριου Ποντίκα ξεδιπλώνει τις παράλληλες ιστορίες δύο ζευγαριών που συναντιούνται σε ένα άθλιο ξενοδοχείο. Ο Νίκος Ψαρράς υποδύεται τον «θεατή» που παρακολουθεί με αδηφάγο περιέργεια μέσα από τη μικρή τρύπα ενός τοίχου, το δράμα ενός ζευγαριού που φτάνει στο έσχατο σημείο προκειμένου να περισώσει κάτι από την χαμένη του αξιοπρέπεια.
Το έργο του Μάριου Ποντίκα είχε γραφτεί τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης αλλά μοιάζει θα έλεγε κανείς σχεδόν προφητικό. Πώς το σχολιάζετε εσείς;
Γράφτηκε το ’78 για τη γενιά του εμφυλίου και αναφέρεται στο ’54. Μιλάμε δηλαδή για 60 χρόνια πίσω κι είναι σαν να αναφέρεται στο σήμερα. Μιλάει για τη λαμογιά, για τον Έλληνα που κοιτάει να τα αρπάξει εύκολα. Από την άλλη πλευρά, μιλά για ανθρώπους που έχουν αξιοπρέπεια, που πολέμησαν για τα πολιτικά πιστεύω τους και προσπαθούν να πεθάνουν με αξιοπρέπεια κι όχι ζητιανεύοντας. Ο Μάριος Ποντίκας έχει βάλει στο έργο τέσσερις χαρακτήρες οι οποίοι είναι πολύ γνώριμοι ακόμα και σήμερα. Πώς το εξηγώ; Νομίζω ότι η ζωή μας κάνει κύκλους. Είμαστε υπέροχος λαός αλλά ένα από τα μεγάλα μας κουσούρια είναι ότι δε μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Θυμώνουμε, χαιρόμαστε, τα συναισθήματά μας είναι πάντα έντονα, πολλές φορές ακόμη και ακραία. Φαντάζομαι ότι αν αυτήν τη στιγμή ήμασταν στη θέση των Κυπρίων , κι είχαμε τραβήξει ότι αυτοί το τελευταίο διάστημα, δε θα δείχναμε τον αντίστοιχο πολιτισμό. Δεν ξέρω αν θα είχαμε την ίδια αξιοπρέπεια την ώρα που θα πηγαίναμε μπροστά στα γκισέ των τραπεζών. Είμαστε έντονοι άνθρωποι.
Είμαστε θεατές και στο δράμα της Κύπρου;
Βεβαίως και είμαστε. Ακούω δυστυχώς πάρα πολλούς να λένε «ευτυχώς δεν το πάθαμε εμείς». Μα τι σημαίνει αυτό; Εμείς είμαστε σε χειρότερη μοίρα. Δεν το πάθαμε τόσο απότομα όσο οι Κύπριοι. Ο δικός μου ο ρόλος στο έργο λέει διάφορες βαριές κουβέντες, όπως το «δε θέλω να είμαι πουθενά, θέλω να είμαι αμέτοχος, το παν εδώ είναι να τη βγάλουμε καθαρή». Είναι ακριβώς ό,τι μας φύτεψαν όλα αυτά τα χρόνια. Ανήκω στη γενιά που μεγάλωσε μετά τη Χούντα. Αυτό που μας έχει περάσει και από τους παλαιότερους είναι πως μάγκας είναι όποιος τα αρπάξει χωρίς να δουλέψει. Όταν θα φύγει αυτή η ρετσινιά από πάνω μας, όταν συνειδητοποιήσουμε ότι για να βγάλεις χρήμα- χωρίς το ρίσκο να το χάσεις απότομα, όπως το πήρες- πρέπει μόνο να δουλέψεις. Αν δεν σταματήσουμε να κατηγορούμε τους άλλους, αν δεν κοιτάξουμε να κάνει σωστά ο καθένας τη δουλειά τους-όσοι από εμάς δουλεύουμε-δεν θα αλλάξει τίποτα. Είμαι υπέρ στο να γίνουν μεγάλες αλλαγές στην Ελλάδα. Θέλω να γίνει ο δημόσιος τομέας έτσι όπως πρέπει. Δεν γίνεται έρχονται κάθε τρεις μήνες αυτοί οι τρεις τύποι επειδή τα δικά τους τα παιδιά είναι βολεμένα κάπου και δεν μπορούμε να τα κουνήσουμε.
Σε ποιους «τύπους» αναφέρεστε;
Στην τρόικα. Αυτά τα τρία παλικαράκια που έρχονται με τα κουστουμάκια τους κι είναι κι αυτά φερέφωνα άλλων. Έρχονται και σου λένε, είχαμε συμφωνήσει πριν τρεις μήνες να κάνεις αυτά. Δεν είπες ναι; Δεν ψηφήσατε πανηγυρικά και χειροκροτούσε ο ένας τον άλλος μέσα στη Βουλή; Δεν θέλω να είμαι «εκ του μακρόθεν», σαν το χαρακτήρα που παίζω στο έργο. Γενικά προσπαθώ όσο μπορώ να παίρνω θέση. Οι συνάδελφοί σας οι οποίοι δουλεύουν στην ΕΡΤ, θα πρέπει να καταλάβουν ότι δεν γίνεται να έχει η ΕΡΤ 4.000 εργαζομένους όταν το BBC έχει 600 σε όλο τον κόσμο. Δε γίνεται. Δεν γίνεται η ΕΡΤ να παίρνει 150 εκατομμύρια κάθε χρόνο συν τα χρήματα που παίρνει από τη ΔΕΗ και να μην παράγει τίποτα, να έχει επαναλήψεις. Πού συμβάλλει η ΕΡΤ; Τι σήριαλ κάνει; Τι ντοκιμαντέρ; Κι άντε εμείς οι ηθοποιοί έχουμε το θέατρο. Αυτοί που είναι πίσω από τις κάμερες; Πώς τους στηρίζει η ΕΡΤ;
Παρότι οι «Θεατές» είναι πικρό έργο, μου έκανε εντύπωση το μαύρο χιούμορ του, το οποίο κι εσείς έχω την αίσθηση, πως το τονίσατε, με την ερμηνεία σας.
Βέβαια. Στις κηδείες ακούγεται συνήθως ένα ουρλιαχτό και μετά από λίγο ένα αστείο. Έτσι είμαστε ως λαός. Στο έργο υπάρχει σαφέστατα χιούμορ αλλά είναι πικρόχολο. Είχα δει έναν κύριο στο τέλος της παράστασης που δεν χειροκρότησε καθόλου. Όχι γιατί δεν του άρεσε το έργο, αλλά επειδή ήταν σοκαρισμένος και θυμωμένος. Το θέατρο αυτό το σκοπό έχει: να σου δημιουργήσει συναισθήματα και να βγεις από εκεί μέσα αλλιώτικος,, είτε γιατί είδες τον εαυτό σου, είτε γιατί στενοχωρήθηκες, γέλασες, ή προβληματίστηκες.
Το έργο είναι σαν να περιγράφει και την ψυχολογία του σύγχρονου θεατή των reality shows. Πώς εξελιχθήκαμε σε μια ηδονοβλεπτική κοινωνία;
Αυτό μαθαίνεται. Είναι ωραίο να βλέπεις τους άλλους να υποφέρουν και να μην σε νοιάζει. Όταν θα βρεθείς στη θέση του άλλου όμως… αυτό λέει το έργο.
Μπορείτε να σχολιάσετε την «λιτή» σκηνοθετική γραμμή της Κατερίνας Ευαγγελάτου αλλά και το σκηνικό της παράστασης που αποτελείται από μικρές γαλανόλευκες σημαίες;
Η Κατερίνα είναι νέα σκηνοθέτις αλλά πολύ σημαντική. Ήταν συγκινητικό το πόσο διαβασμένη ήρθε στις πρόβες. Για εμάς τους ηθοποιούς είναι πολύ σημαντικό ο σκηνοθέτης να έχει όραμα και να ξέρει τι θέλει. Μου είναι γνώριμη η δουλειά της Κατερίνας και ήταν πολύ ευχάριστη η συνάντησή μου μαζί της, νομίζω ότι θα τη θυμάμαι για χρόνια. Το σκηνικό με τα σημαιάκια μπήκε με το σκεπτικό ότι αποτελεί μια μικρογραφία της Ελλάδος. Σταδιακά αφαιρούνται τα σημαιάκια ώστε οι θεατές να παρακολουθήσουν τι διαδραματίζεται μέσα. Υπάρχουν κάδοι στο πλάι ώστε οι θεατές να τοποθετούν εκεί τα σημαιάκια. Προσέχουμε πολύ τα λόγια μας. Κανείς δεν θα πει για παράδειγμα «πετάξτε τα σημαιάκια στους κάδους». Θα πούμε «τοποθετείστε τα σημαιάκια τους κάδους», για να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις. Είχα ακούσει να λέει ένας κύριος «μας βάζουν να ρίχνουμε στους κάδους τα εθνικά μας, σύμβολα, κάτι κρύβεται πίσω από αυτό». Τίποτα δεν κρύβεται. Πίσω από το εθνικό μας σύμβολο είμαστε εμείς.
Και τι εστί πατριωτισμός σήμερα;
Ανοίγουμε μεγάλο θέμα. Τα να είσαι πατριώτης τη σήμερον ημέρα, σε κατατάσσει σε μια ακροδεξιά παράταξη, κάτι που για μένα είναι λάθος. Πατριώτες και δημοκράτες πρέπει να είμαστε όλοι. Είμαστε λαός με έντονα φιλοπατριωτικά αισθήματα. Αν δούμε από το 1821 μέχρι σήμερα τι πολέμους και καταστροφές πέρασε αυτή η κουκκίδα της γης, είναι πολύ φυσιολογικό να είμαστε τόσο δεμένοι με τη χώρα μας. Με στενοχωρεί που αν κάποιος μιλάει με θερμά λόγια για την πατρίδα του, θεωρείται ότι ανήκει σε μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη. Αλίμονο αν είναι έτσι. Για μένα πατριώτης είναι αυτός που σέβεται την Ελλάδα, τον συνάνθρωπό του, και προσπαθεί να αλλάξει την κατάσταση της χώρας προς το καλύτερο. Είχα ζήσει έξι χρόνια στην Αμερική κι ακόμα και σήμερα με παίρνουν από εκεί φίλοι και με ρωτούν «έχεις να φας κάτι»; Γιατί αυτό που λάμβαναν από έξω είναι ότι εμείς φυτοζωούμε. Θέλω πάρα πολύ να ξαναρχίσουν να μιλούν για την Ελλάδα όπως μιλούσαν παλιά. Όταν μου έλεγαν τι είσαι; Γάλλος; Ιταλός; Τους έλεγα, όχι είμαι Έλληνας. «Έλληνας; Μπράβο» απαντούσαν. Είναι να μην είσαι πατριώτης όταν αντιδρούν έτσι οι άλλοι για την καταγωγή σου; Ή πώς να μην στενοχωριέσαι που αντιδρούν διαφορετικά πλέον...
Σε αυτή τη θεατρική σεζόν παίζεται στο Εθνικό Θέατρο δυο αρνητικούς ήρωες. Από τη μία το Μιχαήλο στα «Κόκκινα φανάρια» και από την άλλη πλευρά τον θεατή στο έργο του Μάριου Ποντίκα. Είναι πιο συναρπαστικό για έναν ηθοποιό να ερμηνεύει δύο τόσο αρνητικούς χαρακτήρες;
Τα «κακά παιδιά» πολλοί θέλουν τα παίξουν. Η δική μας δουλειά βέβαια είναι να αναζητάς να τους δικαιολογήσεις. Προσπαθείς να δεις γιατί αντιδρά έτσι το πρόσωπο του ρόλου σου και να τον κάνεις πιο ανθρώπινο. Ο Μιχαήλος στα «Κόκκινα Φανάρια» είναι εξαρτημένος και εγκλωβισμένος. Ο θεατής είναι ένας φοβισμένος ανθρωπάκος. Χαίρομαι που βγαίνουν αρνητικοί, γιατί έτσι είναι γραμμένοι και στο έργο, όμως δεν τους παίζω αρνητικά. Το σχόλιο για αυτό που κάνεις, είναι προνόμιο των θεατών.
Ταυτότητα παράστασης: ερμηνεύουν οι : Στεφανία Γουλιώτη, Νικόλας Παπαγιάννης, Άλκηστις Πουλοπούλου, Νίκος Ψαρράς.
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου. Σκηνικά – κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου. Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος. Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης. Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Βλάχου.
Πληροφορίες: Εθνικό Θέατρο-Επί (πλαγίας) Σκηνή (Κεντρική Σκηνή), Αγίου Κωνσταντίνου 22-24, τηλ. 2105288170-171, 2107234567 (μέσω πιστωτικής κάρτας) και στο www.n-t.gr . Κάθε Τετάρτη και Κυριακή στις 21:00. Σάββατο στις 17:00. Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ, 12 ευρώ (φοιτητικό). Έως τις 24 Μαϊου.
ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ

click@Life