Θωμάς Μοσχόπουλος: «Είμαστε μια παρωδία δημοκρατίας»

Μετά την επιτυχία του «Mistero Buffo» (Ντάριο Φο), ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί τον «Ρινόκερο» του Ιονέσκο στο θέατρο «Θησείον», επιλέγοντας ένα από τα κορυφαία έργα του «Θεάτρου του παραλόγου» για να σχολιάσει με τον δικό του τρόπο, τον ιό «ρινοκερίτιδας» που μας

έχει κυριεύσει.

TERRY MANZO

Ο σκηνοθέτης Θωμάς Μοσχόπουλος.

«Νομίζω ότι όσοι ασχολούμαστε με το θέατρο, οφείλουμε να δηλώνουμε τις θέσεις μας περισσότερο με τη δουλειά μας, παρά με τις δηλώσεις μας», υποστηρίζει ο γνωστός σκηνοθέτης στην αρχή της συζήτησής μας. Η προηγούμενη επιλογή του, το «Mistero Buffo» του Ντάριο Φο είχε επιβραβευτεί από τους κριτικούς και το θεατρόφιλο κοινό.
Όπως διευκρινίζει ο Θωμάς Μοσχόπουλος: «υπάρχει μια μικρή σύνδεση του Ρινόκερου με τη γλώσσα της προηγούμενης παράστασής μου, του «Mistero Buffo» του Ντάριο Φο, με την έννοια της απλότητας και της προσήλωσης στο κείμενο.
Άλλωστε και ο σκηνικός χώρος στο θέατρο Θησείο δεν επιτρέπει να ανεβάσεις μια παράσταση που να προσβλέπει στη θεαματικότητα. Κρατάμε  τους κώδικες της κωμωδίας, αφού το έργο έχει κωμικούς ρυθμούς και σταδιακά γίνεται μαύρη κωμωδία. Η δουλειά με τους ηθοποιούς για μένα είναι το πρώτο βήμα. Δεν με ενδιαφέρουν οι σκηνοθεσίες που είναι ερήμην των ερμηνευτών».

PATROKLOS SKAFIDAS

Ο Μανώλης Μαυροματάκης στο ρόλο του Μπερανζέ βλέπει έντρομος όλους τους κατοίκους της πόλης του να μεταμορφώνονται σε ρινόκερους και από αυτή την ξαφνική επιδημία δεν γλιτώνουν ούτε οι ωραίοι και διανοούμενοι, ούτε καν τα πιο αγαπημένα του πρόσωπα. Έργο συνόλου θεωρεί την εμβληματική  δημιουργία του Ιονέσκο ο Θωμάς Μοσχόπουλος, αφού ο Μπερανζέ σε πολλές σκηνές μεταμορφώνεται σε κομπάρσο, παρατηρώντας σοκαρισμένος όσα διαδραματίζονται γύρω του. Στους υπόλοιπους ρόλους θα δούμε τους Θανάση Δήμου, Ευαγγελία Καρακατσάνη,  Ηρώ Μπέζου, Γιώργο Παπαγεωργίου  και Γιώργο Χρυσοστόμου.
Το μεγάλο όπλο του  Ιονέσκο: η σάτιρα
«Ο Ρινόκερος του Ιονέσκο, έχει ένα πολύ δυνατό χαρτί: χρησιμοποιεί τη σάτιρα και το χιούμορ για να μιλήσει για πολύ επώδυνα θέματα, όπως είναι η άνοδος του ολοκληρωτισμού και η κάθε πιθανή μορφή κομφορμισμού που οδηγεί στους μικρούς ή μεγαλύτερους φασισμούς στις ζωές μας.
Δείχνει το πώς η ανασφάλεια οδηγεί τους ανθρώπους στην αποκτήνωση, πώς καθένας μας για να σώσει το τομάρι του γίνεται λίγο παχύδερμο. Το έργο σου δίνει την αίσθηση ότι  γράφτηκε σήμερα και όχι τη δεκαετία του ’60.
Παρότι δεν μου αρέσει η έννοια του στενά επικαιρικού- ο Ρινόκερος  καταφέρνει με τον βασικό του μύθο να έχει μια σχεδόν παραβολική λειτουργία. Με οξύ χιούμορ μιλάει για καταστάσεις που νομίζει κανείς ότι έχουν βγει από σημερινή εφημερίδα», σχολιάζει ο σκηνοθέτης.

Λίγο αποτυχημένος, μονίμως αργοπορημένος και με ροπή στο αλκοόλ ο Μπερανζέ, είναι το μοναδικό πρόσωπο που αρνείται να μεταμορφωθεί σε παχύδερμο, παρότι δεν φαινόταν ότι είναι ο πιο γενναίος. «Ο Ιονέσκο  τοποθετεί ως κεντρικό ήρωα έναν άνθρωπο ο οποίος είναι ο χαμένος της κοινωνικής καταξίωσης-έναν looser. Και  τον επιλέγει  επειδή μόνο αυτός δεν έχει καμία βεβαιότητα και καταφέρνει μέχρι τέλους να κρατήσει το μυαλό του ανοιχτό, αμφισβητώντας κάποιες στιγμές και τα λεγόμενα προφανή,  δηλαδή όσα οι άνθρωποι  υιοθετούν με τεράστια ευκολία για να νιώσουν εδραιωμένοι ή καταξιωμένοι.
Ο Μπερανζέ κατορθώνει να είναι ο τελευταίος άνθρωπος. Ο Ιονέσκο θεωρεί ως άνθρωπο το πλάσμα που διατηρεί το δικαίωμά του να αμφιβάλλει και βρίσκεται σε μια διαρκή αναζήτηση για τις απαντήσεις στη ζωή του. Ο Ιονέσκο θεωρεί τρομερά επικίνδυνη την απόλυτη βεβαιότητα σε οποιοδήποτε ζήτημα», περιγράφει  ο Θωμάς Μοσχόπουλος, τον αγαπημένο ήρωα του Ιονέσκο.
Ο Μπερανζέ εμφανίζεται σε τρία ακόμη έργα του γαλλορουμάνου συγγραφέα, («Δολοφόνος χωρίς αμοιβή», «Ο βασιλιάς πεθαίνει», «Ο πεζός στον αέρα») και πολλοί μελετητές θεωρούν ότι αποτελεί το alter ego του ίδιου του δημιουργού ο οποίος εγκατέλειψε την πατρίδα του, μόλις διαπίστωσε πως κέρδιζε έδαφος ο φασισμός.
Στο στόχαστρο του Ιονέσκο, σύμφωνα με τον Θωμά Μοσχόπουλο μπαίνουν «οι απολυτότητες με τις οποίες έχουμε να μάθει  να εκφραζόμαστε, ακούγοντας πολύ λίγο. Εκθέτουμε τη θέση μας με απώτερο στόχο να βιαστούμε να φτιάξουμε ένα κέλυφος άμυνας γύρω μας. Έχουμε χάσει πλέον την ανθρωπιά μας».
Πολυεπίπεδο έργο ο «Ρινόκερος» σκιαγραφεί τους μηχανισμούς του ολοκληρωτισμού, τη διαβρωτική επίδραση του κομφορμισμού, τις ενστικτώδεις αντιδράσεις της μάζας και την απουσία ανθρωπιάς. Τι είναι όμως αυτό που τρομάζει περισσότερο τον Θωμά Μοσχόπουλο στον «ιό ρινοκερίτιδας» που μοιάζει να έχει καταλάβει την χτυπημένη από την κρίση ελληνική κοινωνία;

«Δεν ξέρω αν είμαι επηρεασμένος από το έργο ή αν απλώς έρχεται σαν μια σύμπτωση αυτό που βλέπω. Με τρομάζει ότι κωφεύουμε και ο καθένας κοιτάει κυριολεκτικά το τομάρι του. Αντί να καθίσουμε να δούμε τι κοινά έχουμε οι άνθρωποι ενόψει- ας το πούμε έτσι-  ενός εξωτερικού κινδύνου,  ξαφνικά δημιουργείται η αίσθηση πως ο κίνδυνος είναι εσωτερικός. Από μέσα ήρθαν τα προβλήματα. Η φαινομενική ισορροπία που ζούσαμε όλα αυτά τα χρόνια έκρυβε απλώς ότι είμαστε αφόρητα εγωιστικά πλάσματα. Αυτό είναι  με τρομάζει και το βλέπω και στα όρια των πολύ κοντινών μου σχέσεων.
Οι άνθρωποι αποκτηνώνονται,  χάνουν τους κανόνες ευγένειας και του σεβασμού των ορίων του άλλου. Με τη δικαιολογία της ανασφάλειας ο ένας βγάζει το μάτι του άλλου».
Σε μια περίοδο που η εκλογική πελατεία της Χρυσής Αυγής αποτελεί το νέο μήλον της έριδος, ο Θωμάς Μοσχόπουλος δεν διστάζει παραδεχτεί: «Φυσικά και με τρομάζει αυτό, όπως και το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής. Είναι ένα μείγμα φόβου και γελοιότητας».
Ο Μπερανζέ, κόντρα στις όποιες αδυναμίες του, μετατρέπεται στη μοναδική φωνή αντίστασης, σε μια έρημο άγριων θηρίων: «Θα υπερασπιστώ την ύπαρξή μου κόντρα σε ολόκληρο τον κόσμο! Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος και θα μείνω έτσι ως το τέλος! Δεν παραδίνομαι!» βροντοφωνάζει στην τελευταία σκηνή.
Το θέατρο του Παραλόγου  αποτελεί την καλύτερη απάντηση στον επικίνδυνο παραλογισμό των ημερών μας. Όπως εξομολογείται ο Θωμάς Μοσχόπουλος: «Είναι κάποιες στιγμές που νιώθω ότι μπορεί να γίνω κι εγώ ρινόκερος. Δίνω μάχη καθημερινά για να μην τοποθετήσω τον εαυτό μου στους έξυπνους και τους καλούς.
Αλλά παρόλα αυτά σοκάρομαι καθημερινά βλέποντας  τι απασχολεί τον κόσμο και πόσο έχουμε φύγει από το πραγματικό μας κέντρο επιδεικνύοντας μια τρομαχτική μικρότητα. Είμαστε μια παρωδία δημοκρατίας.
Δεν υπάρχει πιο δυσάρεστη έκπληξη από το να βλέπεις τους ανθρώπους να παριστάνουν τους δημοκράτες και τους πολιτισμένους-ενώ από κάτω κρύβεται ένα βαθύ και πολύ εγωιστικό-με την πρωτόγονη έννοια στοιχείο. Τελικά αυτό που θέλουμε να επιβιώσει είναι η κανιβαλιστική ανάγκη μας να εξουσιάσουμε».
Ταυτότητα  παράστασης: μετάφραση – σκηνοθεσία Θωμάς Μοσχόπουλος . Σκηνικά – κοστούμια Μαγδαληνή Αυγερινού, Ελλη Παπαγεωργακοπούλου. Κίνηση Χρήστος Παπαδόπουλος. Φωτισμοί Σοφία Αλεξιάδου. Σχεδιασμός ήχου Κορνήλιος Σελαμσής. Βοηθός σκηνοθέτης Αννα Μιχελή. Βοηθός σκηνοθέτη Εμη Πανουργιά.Παίζουν οι ηθοποιοί Θανάσης Δήμου, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Μανώλης Μαυροματάκης, Ηρώ Μπέζου, Γιώργος Παπαγεωργίου, Γιώργος Χρυσοστόμου.
Πληροφορίες: «Ρινόκερος» στο Θησείον-Ένα Θέατρο για τις τέχνες, Τουρναβίτου 7, Θησείο. Τηλ. 210 3255444. Το έργο θα παίζεται έως τις 13 Απριλίου. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 11 Ιανουαρίου – 2 Φεβρουαρίου: Τρίτη 21.00, Τετάρτη 21.00, Σάββατο 21.30, Κυριακή 19.00. Από 8 Φεβρουαρίου – 2 Μαρτίου: Τρίτη 21.00, Τετάρτη 21.00, Σάββατο 19.00, Κυριακή 21.30. 8 – 23 Μαρτίου: Τρίτη 21.00, Τετάρτη 21.00, Σάββατο 21.30, Κυριακή 19.00. 29 Μαρτίου – 13 Απριλίου: Τρίτη 21.00, Τετάρτη 21.00, Σάββατο 19.00, Κυριακή 21.30. Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ. Μειωμένο εισιτήριο (ανέργων, φοιτητικό, άνω των 65): 10 ευρώ. Διάρκεια παράστασης: 120 λεπτά (με διάλειμμα). Προπώληση: Ticket Services:  Πανεπιστημίου 39 (εντός Στοάς Πεσμαζόγλου). Τηλεφωνική αγορά: 210 7234567. Online: www.ticketservices.gr .
 


Mάνια Στάικου 
click@Life