Απειλούνται τα εισαγόμενα ελαιόλαδα

Τα λόμπι των ελαιοπαραγωγών στις ΗΠΑ απειλούν τα εισαγόμενα ελαιόλαδα. Σημαντικούς κινδύνους ενέχει πρόταση ομάδας ελαιοπαραγωγών της Καλιφόρνια στις ΗΠΑ, καθώς αν τελικώς υιοθετηθεί αναμένεται να σημάνει αρνητικό αντίκτυπο στα εισαγόμενα ελαιόλαδα, συνεπώς και το

ελληνικό, του οποίου οι επιδόσεις (μαζί με τις ελιές), παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Πάντως, ο κίνδυνος αν και δείχνει να έχει απομακρυνθεί, μάλλον εξακολουθεί να υφίσταται.

Σύμφωνα με σχετική μελέτη του γραφείο ΟΕΥ στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ στο 1ο Ετήσιο Συνέδριο για το Ελαιόλαδο στο Dixon της Καλιφόρνια παραγωγοί ελαιολάδου της περιοχής παρουσίασαν επίσημα πρότασή τους για ποιοτικό έλεγχο του ελαιολάδου (Marketing Order Draft).

Ωστόσο, η Βορειοαμερικανική Ένωση Ελαιολάδου (North American Olive Oil Association/NAOOA, www.naooa.org, info@naooa.org), η οποία αντιπροσωπεύει τους κυριότερους εισαγωγείς του προϊόντος στις ΗΠΑ, αντέδρασε έντονα εξαρχής, καθώς η καθιέρωση προτύπων για το ελαιόλαδο σε ομοσπονδιακό επίπεδο ενέχει κινδύνους «παραγκωνισμού» τού εισαγόμενου ελαιολάδου.

Σύμφωνα με τη μελέτη: «ο έλεγχος των προϊόντων σε ομοσπονδιακό επίπεδο προτείνεται από αντιπροσώπους της εκάστοτε βιομηχανίας στο USDA, με την πρόθεση δημιουργίας κανονισμών πώλησης προϊόντων εντός ΗΠΑ.

Στην προκείμενη περίπτωση, οι παραγωγοί ελαιολάδου της Καλιφόρνιας και οι καλλιεργητές στοχεύουν στην επιβολή ποιοτικών προτύπων για το εγχώριο ελαιόλαδο. Εάν το USDA εγκρίνει το σχέδιο πρότασης, διενεργείται δημοψήφισμα μεταξύ των καλλιεργητών. Εάν τα 2/3 των καλλιεργητών (η ψήφος υπολογίζεται ανάλογα με τον αριθμό ή τον όγκο του προϊόντος) εγκρίνουν το σχέδιο, τότε αυτό τίθεται σε ισχύ.

Βασικά σημεία του εν λόγω σχεδίου:
-Αρχικά, ο έλεγχος θα ισχύει μόνο για το εγχώρια παραχθέν προϊόν, αν και η πρόθεση είναι να ακολουθήσει, μετά από την εφαρμογή του σχεδίου, πρόταση για ανάλογη συμμόρφωση των εισαγόμενων προϊόντων.
-Υπεύθυνη εφαρμογής του σχεδίου θα είναι μια Επιτροπή, μάλλον καλλιεργητών και κάποιων παραγωγών, με συμμετοχή ενός αρμόδιου αντιπροσώπου από τον δημόσιο τομέα. Η Επιτροπή θα κληθεί να καθιερώσει ποιοτικά πρότυπα και μεθόδους ελέγχου, να καθορίσει τους βαθμούς ελαιολάδου και τους όρους ετικετοποίησης και συσκευασίας, να αξιολογεί, να ελέγχει τις επιθεωρήσεις και τις πιστοποιήσεις «συμμόρφωσης» του ελαιολάδου (αρχικά του εγχώριου) που πωλείται στις ΗΠΑ.
-Το κόστος αξιολόγησης υπολογίζεται σε 35 σεντ/γαλόνι (περίπου $900.000 ετησίως).
-Το ανωτέρω ποσό θα χρησιμοποιείται για μελέτες και έρευνες που στοχεύουν στη βελτίωση των ποιοτικών προτύπων και των αγορών για το εγχώριο ελαιόλαδο.
-Το σχέδιο προβλέπει μόνο τρεις βαθμούς ελαιολάδου: i) Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, ii) Ελαιόλαδο και iii) μη βρώσιμο ελαιόλαδο χωρίς περαιτέρω επεξεργασία.
-Οι κανονισμοί ετικετοποίησης θα απαγορεύουν τη χρήση των ακόλουθων όρων: Pure, Light, Extra Light.
-Η συσκευασία θα πρέπει να έχει γίνει εντός δύο ετών και να υποστηρίζεται από τεχνικά χαρακτηριστικά, όπως τον δείκτη οξειδωτικής σταθερότητας ελαίου και λιπαρού οξέος και το αντιοξειδωτικό περιεχόμενο.

Γενικά, απαιτείται δειγματοληπτικός έλεγχος. Για το εγχώριο προϊόν, τα απαιτούμενα κεφάλαια θα προέρχονται από τις αξιολογήσεις. Εάν και όταν οι εισαγωγές υπαχθούν στους συγκεκριμένους κανονισμούς, οι εισαγωγείς θα καταβάλλουν τις αμοιβές επιθεώρησης στο USDA (αύξηση των δαπανών και επακολούθως της τιμής του προϊόντος), ενώ συχνά αναφέρονται και χρονικές καθυστερήσεις.

Σημειώνεται ότι το εν λόγω σχέδιο νόμου που προτείνουν οι Αμερικανοί ελαιοπαραγωγοί για το ομοσπονδιακό μάρκετινγκ (εμπορία) θέτει υψηλότερα πρότυπα ποιότητας, επαναπροσδιορίζει τις κατηγορίες του ελαιολάδου και εισηγείται νέους ελέγχους για το ελαιόλαδο που παράγεται στις ΗΠΑ, αντίθετους προς τις διεθνείς σταθερές όπως καθορίζονται από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου/IOC (http://www.internationaloliveoil.org), περιλαμβανομένων των δύο απορριφθεισών χημικών εξεταστικών μεθόδων του (PPPs και DAGs) και της οργανοληπτικής ανάλυσης.

Οι Καλιφορνέζοι παραγωγοί επιμένουν στην καθιέρωση κανονισμών ώστε να ελέγχεται απόλυτα η ποιότητα του ελαιολάδου, με ιδιαίτερη αναφορά σε αναγκαιότητα καθιέρωσης οργανοληπτικού ελέγχου για εξακρίβωση της ποιότητας του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου σε κλίμακα 100%. Συζητούν την συμπερίληψη στις προδιαγραφές του δείκτη «φρεσκότητας» (freshness). Η προϋπόθεση του «φρέσκου» αναπόφευκτα δίδει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε εγχώρια παραγωγή, εφόσον το προϊόν διατίθεται άμεσα, το οποίο δεν ισχύει στην περίπτωση του εισαγόμενου για ευνόητους λόγους (περιλαμβανομένων των επιπλέον καθυστερήσεων που θα δημιουργηθούν, σύμφωνα με προτεινόμενους κανονισμούς, σε τελωνεία). Η οργανοληπτική μέθοδος, σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου, δείχνει μία μικρή απόκλιση κατά τη μέτρηση της ποιότητας του εισαγόμενου εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου.

Σημειώνεται, εν προκειμένω, ότι η αμερικανική παραγωγή ελαιολάδου μακράν δεν μπορεί να καλύψει την εγχώρια κατανάλωση και οι ίδιοι οι παραγωγοί γνωρίζουν ότι εξαρτώνται από τις εισαγωγές προκειμένου δημιουργηθεί αγορά ελαιολάδου, γεγονός που διχάζει την εν λόγω κοινότητα ως προς την υιοθέτηση της κατάλληλης στρατηγικής για τις εισαγωγές.

Η βιομηχανία ελαιολάδου της Καλιφόρνιας είχε πιέσει επιτυχώς τηνΕπιτροπή Αγροτικών Θεμάτων της Βουλής να προβλέψει στο σχέδιο του Αγροτικού Νόμου τη συμπερίληψη του ελαιολάδου στον κατάλογο εκείνων των προϊόντων που μπορεί να υπόκεινται σε κανονισμούς προώθησης στην αγορά.

Αντιθέτως, το σχέδιο της αντίστοιχης Επιτροπής της Γερουσίας δεν περιελάμβανε καμία αναφορά στο ελαιόλαδο. Ειδικότερα, η Νέα Υόρκη αντιτάσσεται δεδομένου ότι υπάρχουν στην περιοχή πολλά εμφιαλωτήρια, καθώς μεγάλος όγκος ελαιολάδου εισάγεται χύδην από την ΕΕ, και πιθανή «παρακώλυση» του συγκεκριμένου εμπορίου θα έπληττε την αγορά.

Πάντως, βάσει των προβλεπόμενων διαδικασιών, το εν λόγω σχέδιο έπρεπε πρωτίστως να συζητηθεί και ψηφιστεί στην ολομέλεια της Βουλής, και στη συνέχεια Γερουσία και Βουλή να αποφασίσουν από κοινού για την τελική μορφή του σχεδίου (Conciliation conference). Τελικά, στις 20.6.2013 η συνάντηση της Ολομέλειας υπερψήφισε πρόταση τροποποίησης παρ.10010 υποβληθείσα από Rep. Gibson [amendment #45 to the Farm Bill, H.R. 1947 NY/n.45 Version 1 Gibson (NY), Grimm (NY), Hanna (NY), Maloney, Sean (NY), Collins, Chris (NY], για εξαίρεση του ελαιολάδου από τον κατάλογο εκείνων των προϊόντων που μπορεί να υπόκεινται σε κανονισμούς προώθησης στην αγορά/εισαγωγικούς περιορισμούς (τελικώς υιοθετήθηκε η συγκεκριμένη εκδοχή του κειμένου της Επιτροπής Αγροτικών Θεμάτων της Γερουσίας).

Αλλά, όμως, η Βουλή απέρριψε το εν λόγω σχέδιο του Αγροτικού νόμου (20.6.2013, με 234 ψήφους έναντι 195), κυρίως λόγω διαφωνίας των Ρεπουμπλικάνων σχετικά με το ύψος των περικοπών των προγραμμάτων διατροφής (Supplemental Nutrition Assistance Program/ SNAP, βλ. http://www.fns.usda.gov/snap). Τούτο σημαίνει, εν προκειμένω, ότι τεχνικά το κείμενο είναι «ανοικτό» σε αλλαγές, αλλά ο κίνδυνος επαναφοράς διάταξης που να περιλαμβάνει το ελαιόλαδο στον κατάλογο εκείνων των προϊόντων που μπορεί να υπόκεινται σε κανονισμούς προώθησης στην αγορά/ εισαγωγικούς περιορισμούς έχει, επί του παρόντος, απομακρυνθεί.

Στοιχεία για ελληνικό ελαιόλαδο και ελιές
Από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα, οι ελληνικές εξαγωγές ελαιολάδου έχουν σχεδόν τετραπλασιασθεί σε όγκο στην υπό εξέταση δασμολογική κλάση HS 1509: «ελαιόλαδο και κλάσματα αυτού, μη χημικά τροποποιημένο».

Το 2012, η χώρα μας ήταν ο έβδομος προμηθευτής ελαιολάδου στις ΗΠΑ, σε ποσοτικούς όρους, με τις δύο πρώτες θέσεις να καταλαμβάνουν η Ιταλία και η Ισπανία, που, όπως ήδη αναφέρθηκε, αποτελούν κύριες ανταγωνίστριες χώρες σε παραγωγή ελαιολάδου παγκοσμίως.

Συγκριτικά, η ποσότητα ελαιολάδου που εισάγεται στις ΗΠΑ από την Ελλάδα είναι πολύ μικρή, σε σχέση με της Ιταλίας, η οποία καταλαμβάνει μακράν την πρώτη θέση, με ποσότητα σχεδόν διπλάσια από τη δεύτερη κατά σειρά χώρα Ισπανία. Ενδιαφέρον προκαλεί ότι το 2012 η Ελλάδα υπολείπεται σε ποσότητα  της Χιλής, η οποία μέχρι το 2000 δεν εξήγαγε ελαιόλαδο στις ΗΠΑ. Ομοίως, το Μαρόκο και η Αργεντινή που «ισοβαθμούσαν» το 2012, μέχρι το 2000 εξήγαγαν  αμελητέες ποσότητες ελαιολάδου.

Σε ποσοτικούς όρους, το ελληνικό μερίδιο αγοράς το 2012 αυξήθηκε ελαφρώς σε σχέση με το 2011, αλλά παραμένει εξαιρετικά μικρό σε απόλυτους και σχετικούς όρους, ιδιαίτερα αν υπολογίσει κανείς το μερίδιο αγοράς συνολικά  των τριών πρώτων χωρών, το οποίο σε ποσοτικούς όρους ανέρχεται στο 90,03% του συνόλου των εισαγωγών. Διαχρονική και αδιάλειπτη αύξηση παρατηρείται στο σύνολο των εισαγωγών ελαιολάδου στις ΗΠΑ.

Από το 1990 έως σήμερα οι εισαγωγές σε ποσοτικούς όρους έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί.

Σε όρους αξίας εισαγωγών ελαιολάδου στις ΗΠΑ, η Ελλάδα καταγράφηκε τέταρτη το 2012, αλλά με νούμερα σαφώς μικρότερα από τις τρεις πρώτες χώρες. Ωστόσο, από το 2000 έως το 2008, η αξία των ελληνικών εξαγωγών στις ΗΠΑ έχει σχεδόν διπλασιαστεί, ενώ από το 2008 έως το 2012 σημειώνονται μικρές αυξομειώσεις. Συγκρίνοντας το σύνολο της αξίας των εισαγωγών ελαιολάδου, παρατηρούμε ότι οι τρεις πρώτες χώρες (Ιταλία, Ισπανία και Τυνησία) το 2012 κατέχουν συνολικά το συντριπτικό ποσοστό του 85,57% του συνόλου της αξίας, ενώ στην Ελλάδα αναλογεί ποσοστό 1,97% του συνόλου.

Συνεπώς, το ελληνικό μερίδιο αγοράς σε όρους αξίας παραμένει πολύ μικρό, ελαφρώς αυξημένο όμως σε σχέση με το 2011.

Σε όρους μοναδιαίας αξίας, η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση, που σημαίνει ότι είναι η ακριβότερη μεταξύ των χωρών που εξάγουν ελαιόλαδο στις ΗΠΑ (αξία μετρήσιμη σε δολάρια ανά μετρικό τόνο). Οι διακυμάνσεις στην  κατηγορία αυτή δεν είναι μεγάλες, τουλάχιστον για τις τρεις πρώτες χώρες  (Ελλάδα, Ιταλία και Χιλή).

Οι επιδόσεις των ελληνικών εξαγωγών ελαιών στις ΗΠΑ είναι μακράν καλύτερες σε σχέση με το ελαιόλαδο σε όρους μεριδίου αγοράς. Εντούτοις, η ποσοστιαία μεταβολή των ελληνικών εξαγωγών, για τα έτη 2012-2013, παρουσίασε αρνητικό πρόσημο στις περισσότερες κατηγορίες του προϊόντος (σε 8 εκ των 14 κωδικών HTS). Αξιοσημείωτη αύξηση παρουσιάζουν οι κωδικοί 20057006 και 20057091 με ποσοστά 246,38% και 76,98% αντίστοιχα, ενώ συνολικά οι εξαγωγές τις χώρας αυξήθηκαν κατά 4,86%.

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Μπίκας

Πηγή: paseges.gr