Anemoni: Εγκυμοσύνη μετά τα 35

από τον Παντελή Τρομπούκη
Μαιευτήρα - Χειρούργο

Η εγκυμοσύνη μετά τα 35 είναι πλέον πολύ συχνή στις χώρες του δυτικού πολιτισμού, κυρίως λόγω
της αλλαγής του τρόπου ζωής, καθώς τα ζευγάρια αναβάλουν για επαγγελματικούς, οικονομικούς ή άλλους λόγους την τεκνοποίηση από την δεκαετία των είκοσι σε αυτή των τριάντα. Η επίτευξη μιας κύησης μετά τα 35 σε σχέση με τα 25 μπορεί να είναι πιο δύσκολη αλλά δεν είναι ανέφικτη. Όταν μία γυναίκα διατηρείται υγιής και σε καλή φυσική κατάσταση, η εγκυμοσύνη μεταξύ 35 και 40 ετών είναι κάτι το φυσιολογικό. Μετά τα 40 τα πράγματα δυσκολεύουν…

Ας δούμε όμως τι συμβαίνει στον οργανισμό.
Μία γυναίκα γεννιέται με έναν σταθερό αριθμό ωοθυλακίων περίπου στα 2 εκατομμύρια. Αυτός ο αριθμός μέχρι την εφηβεία, όπου και η γυναίκα μπαίνει στην αναπαραγωγική ηλικία, μειώνεται στα 300.000 περίπου. Από αυτά μόνο περίπου 400 θα προχωρήσουν σε ωρίμανση και ωοθυλακιορρηξία στους φυσιολογικούς κύκλους της γυναίκας. Αυτή η διαδικασία ωρίμανσης αφορά συγκεκριμένο αριθμό ωοθυλακίων και όσο περνά ο καιρός ο αριθμός και η ποιότητα μειώνεται. Ακόμα λοιπόν και όταν μία γυναίκα μπει σε έναν κύκλο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής γίνεται διέγερση και πρόκληση για ωρίμανση των ωοθυλακίων που ήδη υπάρχουν, καθώς η ωοθήκη δεν έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει εκ νέου ωοθυλάκια. Για αυτό και οι ειδικοί στα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης αναφέρονται για τις γυναίκες στο τέλος της αναπαραγωγικής τους ηλικίας με τον όρο “poor responders” δηλαδή μειωμένης απάντησης και επιτυχίας.

Οι βασικότερες αιτίες μειωμένης γονιμότητας μετά τα 35 είναι οι έξης:
1) Μειωμένος αριθμός και κακή ποιότητα ωαρίων
2) Ορμονικά προβλήματα που επηρεάζουν την ωοθυλακιορρηξία, ειδικά μετά τα 40
3) Άλλοι πιο ειδικοί λόγοι υπογονιμότητας, όπως η ενδομητρίωση, τα ινομυώματα της μήτρας ή συστηματικές παθήσεις όπως η θυροειδοπάθεια, ο σακχαρώδης διαβήτης κλπ.
4) Όσον αφορά τον σύντροφο ένα μη φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα
5) Η μειωμένη συχνότητα σεξουαλικών επαφών.

Πόσο ποιο συχνή είναι πια στη χώρα μας η εγκυμοσύνη από 35 και πάνω;
Οι στατιστικές στις χώρες του «Δυτικού κόσμου» όπως η Ελλάδα δείχνουν μία τεράστια στροφή των νέων γονέων στην δεκαετία των 30 σε σχέση με παλιότερα. Πιο ειδικά το 2004, το 20% του συνόλου των γεννήσεων αφορούσαν γυναίκες 35 ετών και πάνω. Το 2005, τα περισσότερα μωρά που γεννήθηκαν ήταν από γυναίκες στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 30 και 35 ετών. Επίσης, επιβεβαιώνοντας την τάση να καθυστερούμε τη μητρότητα, η μέση ηλικία των νέων μαμάδων είναι τώρα περίπου τα 31 έτη, από 27 που ήταν το 1985.

Τι θα πρέπει να προσέχει πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μία γυναίκα σε αυτές την ηλικιακή κατηγορία;
Μια γυναίκα ανεξαρτήτως ηλικίας θα πρέπει να δίνει βάση στην καλή σωματική της υγεία και στην αποφυγή «κακών» συνηθειών όπως το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Στην περίπτωση παρουσίας άλλης νόσου όπως για παράδειγμα η αρτηριακή υπέρταση, συστήνεται συστηματική παρακολούθηση από ειδικό και χορήγηση κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής αν κριθεί αναγκαίο. Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να αποφεύγονται φυσικά οι παραπάνω αναφερόμενες βλαπτικές ουσίες και να πραγματοποιείται έλεγχος της κυήσεως με όλες τις απαραίτητες αιματολογικές, υπερηχογραφικές εξετάσεις, με έλεγχο της πιέσεως, του σακχάρου κλπ. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα έμβρυα γυναικών άνω των 35, έχουν μία σημαντικά αυξημένη πιθανότητα παθήσεων όπως η τρισωμία 21 (σύνδρομο Down). Ενδεικτικά αναφέρω ότι ο κίνδυνος να κυοφορεί μία γυναίκα 25 ετών έμβρυο με τρισωμία 21 είναι 1/1250 ενώ στα 40 έτη το νούμερο αυτό είναι περίπου 1/100. Για αυτό τον λόγο πρέπει πάντοτε η γυναίκα να υποβάλλεται σε σωστό προγεννητικό έλεγχο με σύγχρονα μέσα όπως ο υπερηχογραφικός έλεγχος του εμβρύου, η αμνιοπαρακέντηση κλπ. Επίσης σημαντική είναι η σωστή διατροφή της εγκύου και η λήψη της απαραίτητης συμπληρωματικής αγωγής της κύησης με φυλλικό οξύ, σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες. Στη σύγχρονη γυναίκα η επιστήμη δίνει σήμερα τη δυνατότητα να εντοπίζει έγκαιρα και σε μεγάλο ποσοστό τις περιπτώσεις παθολογίας του εμβρύου.

Η μέθοδος των εξωσωματικής γονιμοποίησης μπορεί να εφαρμοστεί και χωρίς φάρμακα;
Φυσικά και μάλιστα το πρώτο παιδί που γεννήθηκε με εξωσωματική η Louise Brown το 1978, ήταν μετά από ένα φυσικό κύκλο, δηλαδή έναν κύκλο που δεν δόθηκαν φάρμακα ωοθηκικής διέγερσης. Έτσι μειώνεται η πιθανότητα υπερδιέγερσης των ωοθηκών, πολύδυμης κύησης καθώς δημιουργείται μόνο ένα έμβρυο και επιπλέον μειωμένο είναι και το κόστος της συνολικής διαδικασίας. Ωστόσο στον φυσικό κύκλο δεν ελέγχεται η αιχμή της ωχρινοτρόπου ορνόνης δηλαδή η ωοθυλακιορρηξία, και έτσι δεν μπορούμε πάντα να προχωρήσουμε σε ωοληψία. Για αυτό τον λόγο συχνά δεν προτιμάτε. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι μετά από 4 συνεχόμενους κύκλους εξωσωματικής σε φυσικούς κύκλους το αθροιστικό ποσοστό κύησης μπορεί να ξεπεράσει το 35%.