Η συγκαλλιέργεια στον αγρό και στον κήπο

Η τεχνική της καλλιέργειας διάφορων φυτών στην ίδια περιοχή, με σκοπό τη βελτίωση της παραγωγής ορίζεται ως συγκαλλιέργεια. Πολύ συχνά στις σύγχρονες συνθήκες ζωής, ο χώρος για την καλλιέργεια των λαχανικών στο κήπο δεν επαρκεί για την παραγωγή πολλών ειδών.  Βασικός στόχος της συγκαλλιέργειας είναι η αύξηση της

παραγωγικότητας, σε ότι αφορά την ποικιλία των παραγόμενων ειδών, στο διαθέσιμο χώρο. Η συγκαλλιέργεια μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, ο κάθε ένας από τους οποίους παρουσιάζει τα δικά του πλεονεκτήματα.

Ενδιάμεση καλλιέργεια
Πρόκειται για ταυτόχρονη καλλιέργεια δύο ή περισσότερων διαφορετικών ειδών, στο ίδιο κομμάτι ή σε σειρά φύτευσης. Σε αυτή την περίπτωση επιλέγονται λαχανικά με γρήγορη ανάπτυξη, επιφανειακό ριζικό σύστημα και αντοχή στη σκίαση, όπως τα μαρούλια και φυτεύονται (ή σπέρνονται) ανάμεσα από μεγαλύτερα φυτά ή φυτά με πιο αργή ανάπτυξη, όπως το λάχανο, το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελών και οι τομάτες.  Τα μεγάλα φυτά απαιτούν και μεγαλύτερες αποστάσεις φύτευσης έτσι ώστε να έχουν επαρκή χώρο στην τελική τους ανάπτυξη. Ωστόσο, μέχρι να αναπτυχθούν και να αξιοποιήσουν όλο το χώρο που χρειάζονται, τα φυτά γρήγορης ανάπτυξης που έχουν φυτευτεί (ή σπαρθεί) ανάμεσά τους έχουν ήδη συγκομισθεί.  Στην περίπτωση του συνδυασμού φυτών με επιφανειακό και βαθύτερο ριζικό σύστημα, επιτυγχάνεται καλύτερη αξιοποίηση των θρεπτικών συστατικών του εδάφους. Επιπλέον τα ριζικά συστήματα με το διαφορετικό βάθος εξυπηρετούν στη διατήρηση της καλής δομής του εδάφους.

Εναλλασσόμενη καλλιέργεια
Είναι η τεχνική που δίνει τη δυνατότητα σε μία νέα καλλιέργεια, να είναι έτοιμη να φυτευτεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα, μετά από τη συγκομιδή της προηγούμενης. Αυτή η τεχνική δίνει τη δυνατότητα μέγιστης αξιοποίησης των θρεπτικών του εδάφους με την εξής διαδικασία: Τα φυτά με μεγάλες απαιτήσεις θρέψης (λάχανο, κουνουπίδι, σπανάκι, μαρούλι, πράσο, αγγούρι, ντομάτα, μελιτζάνα) φυτεύονται αφού το χώμα έχει εμπλουτιστεί με καλά χωνεμένη κοπριά ή κομπόστ. Μετά τη συγκομιδή αυτών των φυτών, φυτεύονται φυτά με μικρότερες απαιτήσεις σε θρεπτικά (παντζάρια, καρότα, ραπανάκια, ρόκα). Τον κύκλο κλείνουν τα ψυχανθή (φασολάκια, αρακάς, ρεβίθια, κουκιά) τα οποία με το άζωτο που απελευθερώνουν από τις ρίζες τους βελτιώνουν και το έδαφος του λαχανόκηπου.

Αντιμετώπιση επιβλαβών εντόμων
Πολλές φορές η συγκαλλιέργεια δύο ή περισσότερων ειδών δεν αποσκοπεί μόνο στην αύξηση της παραγωγής του λαχανόκηπου. Έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένα φυτά, λαχανοκομικά και αρωματικά, έχουν την ιδιότητα να απωθούν επιβλαβή έντομα και έτσι η φύτευσή τους κοντά σε ευάλωτα σε προσβολές φυτά είναι τουλάχιστον επιθυμητή. Για παράδειγμα, τα σκόρδο απωθεί τις αφίδες, τους ρυγχίτες και τον τετράνυχο. Η μέντα απωθεί τη λευκή κάμπια του λάχανου και το δεντρολίβανο το σκουλήκι του λάχανου και τη μύγα του καρότου. Επιπλέον πολύ συχνά αρωματικά φυτά συγκαλλιεργούνται με τα λαχανικά, γιατί προσελκύουν τις μέλισσες στο λαχανόκηπο.

Επιτυχημένοι και αποτυχημένοι συνδυασμοί
Ορισμένα λαχανοκομικά φυτά αν συνδυαστούν μεταξύ τους ενισχύεται η ανάπτυξή τους, τις περισσότερες φορές χάρη στις ουσίες που εκκρίνονται από το ριζικό τους σύστημα. Παράδειγμα τέτοιας ευεργετικής «συνεργασίας» είναι το σπανάκι με το ραπανάκι. Οι πιπεριές, σε περιοχές με δυνατούς ανέμους, αναπτύσσονται καλύτερα μαζί με μπάμιες οι οποίες, τοποθετημένες στην κατάλληλη πλευρά του λαχανόκηπου, λειτουργούν σαν ανεμοφράκτης και τις προστατεύουν. Αντίθετα, άλλες ομάδες φυτών απελευθερώνουν ουσίες που είναι τοξικές για τα υπόλοιπα φυτά. Επιπλέον πρέπει να αποφεύγονται οι γειτονικές φυτεύσεις φυτών που είναι ευάλωτα στους ίδιους εχθρούς και ασθένειες. Για παράδειγμα το αγγούρι και η τομάτα δεν πρέπει να φυτεύονται δίπλα- δίπλα γιατί και τα δύο προσβάλλονται εύκολα από φυτόφθορα.

Λαχανικά           Συγκαλλιέργεια                                                                   Κακός συνδυασμός
Αγγούρι          Αρακά, ραπανάκι, φασόλι                                                      Τομάτα
Αρακάς           Καρότο, ραπανάκι, φασόλι, αγγούρι, πατάτα                         Κρεμμύδι, σκόρδο
Καρότο           Κρεμμύδι, παντζάρι, μαρούλι, τομάτα, πράσο    
Κρεμμύδι        Λάχανο, καρότο, παντζάρι, ντομάτα, μαρούλι, φράουλα        Αρακάς, φασόλι
Λάχανο           Κρεμμύδι, σκόρδο, πατάτα, αρακάς, σέλινο, άνηθος              Τομάτα, φασόλι, φράουλα
Μαρούλι         Φράουλα, αγγούρι, καρότο    
Μπρόκολο      Πατάτα, παντζάρι, κρεμμύδι                                                   Τομάτα, φασόλι, φράουλα
Παντζάρι        Κρεμμύδι, σκόρδο, καρότο, λάχανο, μαρούλι                         Πατάτα, φασόλι
Πατάτα          Λάχανο, αρακάς, φασόλι                                                         Τομάτα, αγγούρι
Πιπεριά          Μπάμιες    
Πράσο           Σέλινο, κρεμμύδι, καρότο    
Σπανάκι         Ραπανάκι, φράουλα    

Ιδιαίτερη προσοχή:  Στη συγκαλλιέργεια, εξαιτίας της εντατικότερης φύτευσης και της συμμετοχής πολλών λαχανικών και αρωματικών, τα διάφορα είδη ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τα θρεπτικά του εδάφους και το νερό. Η επιλογή φυτών με διαφορετικού βάθους ριζικό σύστημα, είναι μία τακτική που θα μειώσει τον ανταγωνισμό. Ωστόσο αυτό που είναι αναγκαίο, είναι ο συστηματικός εμπλουτισμός του εδάφους με την απαραίτητη οργανική ουσία (κομπόστ, καλοχωνεμένη κοπριά) και η σωστή άρδευση των λαχανικών. Ένας ακόμη παράγοντας που απαιτεί προσοχή στη συγκαλλιέργεια είναι η ανεπιθύμητη σκίαση ορισμένων χαμηλών φυτών, από άλλα με μεγαλύτερο ύψος. Έτσι, για τις θέσεις κοντά στα φυτά με μεγάλο ύψος, επιλέγονται φυτά ανθεκτικά στη σκίαση ή που απαιτούν προφύλαξη από το άμεσο ηλιακό φως, όπως το μαρούλι.

Συγκαλλιέργεια και στα καλλωπιστικά φυτά
Η συγκαλλιέργεια εφαρμόζεται πολύ συχνά στον κήπο, στις φυτεύσεις των καλλωπιστικών φυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η φύτευση των παρτεριών με διάφορες ομάδες φυτών, προκειμένου να επιτευχθούν χρωματικοί συνδυασμοί ή διαδοχική ανθοφορία. Στην περίπτωση των καλλωπιστικών φυτών, με τη συγκαλλιέργεια επιδιώκεται ο σωστός συνδυασμός των φυτών, προκειμένου να αναπτύσσονται καλά μαζί ή το ένα να εξασφαλίζει τις αναγκαίες συνθήκες για το άλλο. Για παράδειγμα, καλλωπιστικά ποώδη ή θαμνώδη φυτά που απαιτούν σκίαση, φυτεύονται κάτω από δέντρα, ενώ φυτά ευαίσθητα στους ισχυρούς ανέμους, προστατεύονται μπροστά από πυκνούς φυτικούς ανεμοφράκτες. Μεταξύ των καλλωπιστικών, έχουν παρατηρηθεί είδη που προσφέρουν προστασία από σημαντικούς εχθρούς. Για παράδειγμα οι ντάλιες και οι κατιφέδες, εκκρίνουν από τις ρίζες τους ουσίες που απωθούν ορισμένα είδη επιβλαβών νηματωδών. Όπως και στα φυτά του λαχανόκηπου, έτσι και στα καλλωπιστικά υπάρχουν συνδυασμοί που προτιμούνται και άλλοι που καλό είναι να αποφεύγονται.

gardenguide.gr/Fytokomia.gr