Anemoni: Οι μέλισσες εθίζονται στα νεονικοτινοειδή όπως ο άνθρωπος στη νικοτίνη

Όπως οι άνθρωποι εθίζονται στη νικοτίνη, έτσι και οι μέλισσες εθίζονται στα νεονικοτινοειδή, ένα
είδος φυτοφαρμάκων που θεωρείται υπεύθυνο για τη μείωση του αριθμού των μελισσών τα τελευταία χρόνια.
Ερευνητές του Imperial College London, με επικεφαλής τον Richard Gill, παρατήρησαν ότι όσες περισσότερες ποσότητες νεονικοτινοειδών καταναλώνουν οι μέλισσες, τόσο περισσότερο επιζητούν αυτά τα χημικά. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Proceedings of the Royal Society B.
Τα νεονικοτινοειδή είναι εντομοκτόνα που ψεκάζονται στους σπόρους των φυτών πριν φυτευτούν στο χώμα, και καθώς το φυτό αναπτύσσεται, κάθε μέρος του περιέχει το εντομοκτόνο, ακόμα και το νέκταρ. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2017 στο περιοδικό Science βρήκε ότι το 75% των μελιών από όλες τις ηπείρους του πλανήτη περιέχουν νεονικοτινοειδή, καθώς οι μέλισσες απορροφούν αυτά τα εντομοκτόνα.

Τα νεονικοτινοειδή έκαναν την εμφάνισή τους στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και ονομάστηκαν έτσι διότι βασίζονται στη χημική δομή της νικοτίνης η οποία είναι ένα φυσικό εντομοκτόνο που δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα των εντόμων. Χρησιμοποιούνται σε πολλές καλλιέργειες όπως στα σιτηρά, στο βαμβάκι, στο καλαμπόκι κλπ.
Τα στοιχεία από τη βρετανική μελέτη δείχνουν ότι στις μέλισσες που χορηγήθηκαν δύο διαλύματα ζάχαρης (το ένα με νεονικοτινοειδές), διαπιστώθηκε ότι προτιμούσαν όλο και περισσότερο εκείνο το διάλυμα που περιείχε το φυτοφάρμακο. Ο παραλληλισμός με τον εθισμό στην νικοτίνη θεωρείται δικαιολογημένος διότι τα νεονικοτινοειδή έχουν παρόμοια χημική σύσταση με τη νικοτίνη.
“Οι μέλισσες που δεν είχαν εκτεθεί σε φυτοφάρμακα απέφευγαν το διάλυμα με το νεονικοτινοειδές αλλά καθώς έρχονταν σε επαφή με το φυτοφάρμακο έδειχναν να αναπτύσσουν όλο και μεγαλύτερη προτίμηση για αυτό το διάλυμα”, ανέφερε ο Gill. Και πρόσθεσε ότι τα νεονικοτινοειδή στοχεύουν τους νευρωνικούς υποδοχείς των εντόμων, που μοιάζουν με τους υποδοχείς στους οποίους επικάθεται η νικοτίνη στα θηλαστικά. “Έτσι εξηγείται και η εκδήλωση εθιστικής συμπεριφοράς στις μέλισσες”, τόνισε.
Να σημειωθεί ότι το ένα τέταρτο των μελισσών στην Ευρώπη απειλείται με εξαφάνιση, και υπεύθυνα θεωρούνται τα νεονικοτινοειδή. Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι αυτά τα εντομοκτόνα κάνουν τις μέλισσες πιο ευάλωτες στη νοζεμίαση, η οποία προκαλείται από το παράσιτο nosema, πλήττοντας το γαστρεντερικό τους σύστημα. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι αυτά τα φυτοφάρμακα καταστρέφουν το εσωτερικό GPS των μελισσών με αποτέλεσμα να χάνουν τον δρόμο τους, να μην επιστρέφουν στα μελίσσια τα οποία έτσι καταρρέουν.
Το 2013 η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε μερική απαγόρευση τριών νεονικοτινοειδών διότι θεωρήθηκαν επιβλαβή για τις μέλισσες. Σήμερα η απαγόρευση έχει επεκταθεί ώστε να καλύπτει όλες τις καλλιέργειες που γίνονται εκτός θερμοκηπίων.