Νομπέλ Ιατρικής και Φυσιολογίας 2016

To βραβείο Νομπέλ Ιατρικής και Φυσιολογίας για το 2016 απονεμήθηκε στον Ιάπωνα Yoshinori Ohsumi για τις ανακαλύψεις του σχετικά με τον τρόπο που τα κύτταρα απελευθερώνονται από τις τοξίνες και αυτοεπισκευάζονται.
Ο Ιάπωνας κυτταρικός βιολόγος πρόκειται να λάβει και το χρηματικό βραβείο, το οποίο ανέρχεται σε ένα εκατομμύριο ευρώ, για την ανακάλυψη των «μηχανισμών της αυτοφαγίας».
Στην πραγματικότητα, η αυτοφαγία είναι ένα πρόγραμμα εσωτερικής ανακύκλωσης του οργανισμού, κατά το οποίο τα κύτταρα που είναι άχρηστα διαλύονται για να παραχθεί ενέργεια ή ακόμη και να δημιουργηθούν νέα κυτταρικά συστατικά.

Η διαδικασία διαδραματίζει ρόλο κομβικής σημασίας για την αποτροπή της εμφάνισης καρκινικών όγκων, τη διατήρηση του υγιούς μεταβολισμού, αλλά και την προστασία έναντι νοσημάτων όπως είναι ο διαβήτης. Η δυσλειτουργική αυτοφαγία συνδέεται με τη νόσο Πάρκινσον, τον διαβήτη τύπου 2, τον καρκίνο αλλά και πληθώρα άλλων ασθενειών που συνδέονται με τη γήρανση.

Eπίσης, οι μεταλλάξεις στα γονίδια που ευθύνονται για την αυτοφαγία μπορούν να πυροδοτήσουν την εμφάνιση γενετικών νοσημάτων. Ηδη εκπονούνται έρευνες για την παρασκευή σκευασμάτων που θα στοχεύουν στους μηχανισμούς της αυτοφαγίας στα διάφορα νοσήματα.

Η έννοια της αυτοφαγίας εμφανίστηκε, για πρώτη φορά, κατά τη δεκαετία του 1960, οπότε οι ερευνητές παρατήρησαν ότι το κύτταρο μπορούσε να καταστρέψει το περιεχόμενό του περικλείοντάς το σε μεμβράνες που μεταφέρονταν σε ένα τμήμα ανακύκλωσης, το λυσόσωμα, για διάλυση. Ο ίδιος ο Οσούμι, μιλώντας στο ιαπωνικό δίκτυο NHK, τόνισε ότι νιώθει μεγάλη τιμή που του απονεμήθηκε το Νομπέλ Ιατρικής και τόνισε ότι επέλεξε να κάνει κάτι διαφορετικό από τους υπόλοιπους επιστήμονες και για αυτό εστίασε σε αυτόν τον τομέα την έρευνά του.

Οι δυσκολίες στη μελέτη του φαινομένου σήμαιναν ότι ελάχιστα ήταν γνωστά για αυτό μέχρι που, με μία σειρά πειραμάτων στις αρχές του 1990, ο Γιοσινόρι Οσούμι, χρησιμοποιώντας μαγιά, κατάφερε να εντοπίσει τα γονίδια που ευθύνονται για την αυτοφαγία. Στη συνέχεια μπόρεσε να αποκρυπτογραφήσει τους μηχανισμούς της αυτοφαγίας στη μαγιά, ενώ τελικά έδειξε ότι ανάλογοι μηχανισμοί υπάρχουν και στα ανθρώπινα κύτταρα. Ωστόσο, όταν ξεκίνησε την επιστημονική του σταδιοδρομία, η αυτοφαγία δεν ήταν ένας δημοφιλής ερευνητικός τομέας. «Δεν είμαι ιδιαίτερα ανταγωνιστικός και έτσι πάντα αναζητώ κάτι νέο να μελετήσω, ακόμη και αν δεν είναι τόσο δημοφιλές», είχε δηλώσει ο νομπελίστας πλέον επιστήμονας σε συνέντευξή του το 2012. «Αν ξεκινάς από μια βασική παρατήρηση, τότε έχεις να κάνεις πολλά πράγματα».

Ανοιξε ένα «παράθυρο»
Ο καθηγητής Ντέιβιντ Ρούμπινσταϊν, αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Ιατρικής Ερευνας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, επισημαίνει ότι, επειδή η αυτοφαγία είναι μηχανισμός που υπάρχει σε όλα τα είδη, από τη μαγιά μέχρι τον άνθρωπο, οι παρατηρήσεις του Οσούμι άνοιξαν διάπλατα ένα παράθυρο από το οποίο μπορούμε να παρακολουθήσουμε τους βασικούς μηχανισμούς που διέπουν τις διάφορες ασθένειες, από τον καρκίνο μέχρι το Πάρκινσον και άλλα.

Η Τζοβάνα Μαλούτσι, καθηγήτρια Κλινικής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, επισήμανε ότι οι ανακαλύψεις του Γιοσινόρι Οσούμι ανοίγουν τον δρόμο για την ανακάλυψη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων για ευρύτατο φάσμα ασθενειών, από τον καρκίνο μέχρι τις νευροεκφυλιστικές νόσους. Πριν από ένα χρόνο, το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής και Φυσιολογίας είχε απονεμηθεί σε τρεις επιστήμονες για τις ανακαλύψεις τους με τις οποίες βοήθησαν τους ιατρούς να καταπολεμήσουν την ελονοσία, καθώς και άλλες παρασιτικές λοιμώξεις.

  

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ