Καριτέ: το δέντρο της ζωής από την Αφρική

Στην Αφρική το λατρεύουν από χιλιετίες,  αλλά μόλις τα τελευταία χρόνια έγινε δημοφιλλές στην Ευρώπη και στην Αμερική. Το αφρικάνο δένδρο γνωστό επίσης ως καριτέ (Butyrospermum Parkii στα λατινικά) είναι ένα από

τα μεγαλύτερα θαύματα της Μαύρης Ηπείρου. Χησιμοποιείται για τρόρημα, για ιατρικούς σκοπούς, για καλλυντική φροντίδα. Φυτρώνει στις σαβάνες και η διάρκεια ζωής της φτάνει τα εντυπωσιακά 300 χρόνια. Θεωρείται ιερό φυτό. Με την επεξεργασία των φρούτων και την εξόρυξη του πολύτιμου βουτύρου είναι επιφορτισμένοι μόνο οι ενήλικες γυναίκες της Αφρικής. Σε χώρες όπως τη Σενεγάλη, τη Νιγηρία και τη Μπουρκίνα Φάσο αυτή είναι η κύρια απασχόληση του γυναικείου πληθυσμού.

Το βούτυρο καριτέ είναι πλούσιο σε βιταμίνες A, D, E και F, προβιταμίνη Α, αλλαντοϊνη, ακόρεστα λιπαρά οξέα: ελαϊκό, στεατικό, παλμιτικό, λινολεϊκό. Το καθαρό βούτυρο καριτέ έχει από άσπρο έως κίτρινο χρώμα και στυπτικό άρωμα. Σε θερμοκρασία δωματίου είναι σκληρό αλλά σε επαφή με το δέρμα λιώνεται. Αποροφάται καλά και δεν φράζει τους πόρους.

Η καταπληκτική σύσταση του βουτύρου το καθιστά προτεινόμενο βασικό συστατικό σε πολλά από τα σύγχρονα καλλυντικά όπως κρέμες, λοσιόν, έλαια μασάζ και σαπούνι. Τρέφει βαθιά χωρίς να κάνει το δέρμα επιπλέον λιπαρό και αποτελεί καταπληκτική φροντίδα για το ξηρό και πλαδαρό δέρμα. Αποκαθιστά τη μαλακότητα και την ελαστικότητά του, το προστατεύει από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες – άνεμο, κρύο, ισχυρό ηλιακό φως. Έχει φυσικό δείκτη προστασίας 4. Το βούτυρο από καριτέ είναι πολύ κατάλληλο για έγκυες γυναίκες ή νέες μητέρες. Η τακτική χρήση των καλλυντικών προϊόντων με βούτυρο καριτέ προστατεύει το δέρμα από σχηματισμό ραγάδων και από χαλάρωση του δέρματος.

Αναλυτικά το βούτυρο καριτέ:

Προστατεύει το δέρμα, τα χείλη και τα μαλλιά από την ξηρότητα.
Θρέφει, ενυδατώνει και επισκευάζει το ηλιοκαμένο δέρμα, ενώ είναι βάλσαμο ακόμα και για την ευαίσθητη επιδερμίδα του μωρού. Είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες και φυτικά λιπαρά, χρησιμοποιείται ως προϊόν φυσικής περιποίησης του σώματος και ονομάζεται βούτυρο καριτέ. Στις ετικέτες των καλλυντικών μπορεί να το συναντήσεις ως shea butter ή beurre de karite.

Το ιερό δέντρο καριτέ
Το βούτυρο καριτέ εξάγεται από τον καρπό ενός άγριου, αιωνόβιου δέντρου της αφρικανικής σαβάνας (Νιγηρία, Μάλι, Σενεγάλη, Μπουρκίνα Φάσο), το οποίο θεωρείται ιερό. Το δέντρο μπορεί να φτάσει έως και τα 15 μέτρα σε ύψος και να ζήσει 3 αιώνες. Ο καρπός του είναι βρώσιμος, θρεπτικός και αποτελεί την κυριότερη πηγή λίπους στις χώρες της δυτικής Αφρικής (όπως εμείς έχουμε αντίστοιχα το ελαιόλαδο). Χρησιμοποιείται στη μαγειρική, τον φωτισμό, την παραγωγή σαπουνιού, την περιποίηση του δέρματος και των μαλλιών, ενώ παλαιότερα η αντικαθιστούσε το βούτυρο κακάο στην σοκολατοβιομηχανία. Το όνομά του βρίσκεται στη λίστα των προστατευόμενων ειδών της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης. Η Ευρώπη από τη στιγμή που ανακάλυψε το παραδοσιακό αυτό φυτικό προϊόν το ενσωμάτωσε σε ενυδατικές/θρεπτικές κρέμες προσώπου και σώματος, κραγιόν και άλλα καλλυντικά είδη.

Πώς παράγεται
Οι αμυγδαλόσχημοι, ώριμοι, καφέ καρποί του καριτέ μαζεύονται συνήθως τον Αύγουστο – όταν έχουν πέσει μόνοι τους από τα δέντρα – παραδοσιακά μόνο από γυναίκες. Ο λιπαρός πυρήνας του καρπού ξεχωρίζεται, αλέθεται, καβουρδίζεται και συνθλίβεται παράγοντας ένα είδος πολτού. Στη συνέχεια ξεπλένεται καλά με κρύο νερό και εμβαπτίζεται σε βραστό πλέον νερό, ώστε το βούτυρό του να λιώσει και να ανέβει στην επιφάνεια. Καθώς το μείγμα αναδεύεται συνέχεια και το νερό εξατμίζεται, φεύγει η βαριά μυρωδιά του καριτέ και στο τέλος μένει ένα στέρεο, μαλακό προϊόν με κρεμώδη υφή, διακριτική μυρωδιά και υποκίτρινο έως λευκό χρώμα. Υπάρχει βέβαια και μια πιο οικονομική μέθοδος παραγωγής, η οποία χρησιμοποιεί χημικούς διαλύτες. Όμως αυτός ο τρόπος εκχύλισης καταστρέφει πολλά από τα ενεργά συστατικά του φυτού (όπως τις βιταμίνες του), γι’ αυτό και πρέπει κάποιος να αναζητά βούτυρο καριτέ που έχει εξαχθεί με μηχανική μέθοδο.

Πολύ θρεπτικό
Το βούτυρο καριτέ περιέχει στη σύνθεσή του μεγάλες ποσότητες ακόρεστων λιπαρών οξέων, όπως ελαϊκό οξύ (ω-9) και λινελαϊκό οξύ (ω-6). Δεν του λείπουν επίσης και τα κορεσμένα λιπαρά (στεατικό και παλμιτικό οξύ), στα οποία οφείλει τη στέρεη υφή του σε θερμοκρασία δωματίου. Ακόμα είναι πλούσιο σε φυτοστερόλες, κατεχίνες, λουπεόλη και βιταμίνες A, D, E και F που έχουν κατ’ εξοχήν αντιοξειδωτική και αντιγηραντική δράση. Στα πιο εξωτικά συστατικά του συγκαταλέγονται οι τερπενικές αλκοόλες που λειτουργούν ως αντιφλεγμονώδη, καθώς και το κινναμωμικό οξύ που απορροφά ελαφρά την υπεριώδη ακτινοβολία. Έχουν διαπιστωθεί επίσης ιατρικές εφαρμογές του σε αντιφλεγμονώδη θεραπεία για την αρθρίτιδα, τοπική θεραπεία για το έκζεμα, τον έρπητα και άλλες δερματικές παθήσεις, ακόμα και στη μείωση της χοληστερόλης. Οι ιθαγενείς τη χρησιμοποιούν για ζεστές μαλάξεις σε ρευματικούς και μυϊκούς πόνους, διαστρέμματα και εξαρθρώσεις.

Οι χρήσεις του στην ομορφιά
Καθώς θεωρείται κατάλληλο για την περιποίηση όλων των τύπων επιδερμίδας και μαλλιών, το συναντάμε συχνά μέσα σε:
• Θρεπτικές κρέμες για πολύ ξηρό δέρμα σώματος, χεριών και ποδιών ή για ρωγμές και σκασίματα που δημιουργούνται χειμώνα ή καλοκαίρι.
• Ενυδατικές κρέμες σώματος που διατηρούν το καλοκαιρινό μαύρισμα.
• Κρέμες που εφαρμόζονται προληπτικά για τις ραγάδες της εγκυμοσύνης διατηρώντας την ελαστικότητα του δέρματος.
• Αντιρυτιδικές, ενυδατικές κρέμες νυκτός για το πρόσωπο με πλούσια, λιπαρή υφή.
• Αντιαλλεργικές κρέμες για την περιποίηση της βρεφικής επιδερμίδας.
• Σε προϊόντα για την προστασία και τη λάμψη των χειλιών, συχνά μαζί με βούτυρο κακάο.
• Θρεπτικές μάσκες μαλλιών για την επαναφορά της λάμψης και της ελαστικότητάς τους όταν είναι ξηρά, ταλαιπωρημένα ή μετά το θαλασσινό μπάνιο και την πισίνα (το βούτυρο καριτέ θρέφει την κερατίνη).

Και μόνο του
Το βούτυρο καριτέ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μια από τις παραπάνω χρήσεις και μόνο του, απλώς λιώνοντας ένα μικρό κομμάτι του στην παλάμη σου. Το συμπαγές βούτυρο γίνεται υγρό περίπου στους 36 βαθμούς Κελσίου.

Βούτυρο ή ελαιόλαδο;
Κάποιοι ειδικοί επιμένουν ότι κάθε λαός είναι καλύτερα να τρέφεται και να φροντίζει το σώμα του με τα προϊόντα που ευδοκιμούν στο έδαφός του τόπου όπου γεννήθηκε, επειδή αυτά ταιριάζουν περισσότερο στον  οργανισμό του. Αυτό σημαίνει ότι όσο θρεπτικό και αν είναι το βούτυρο καριτέ, εμείς έχουμε στη θέση του το πολύτιμο ελαιόλαδο.

skaipatras.gr/Fytokomia.gr